نرخ ارز شناور یکی از اصطلاح‌هایی است که در اقتصاد ایران زیاد به آن بر می‌خورید. اما نرخ ارز شناور چیست و چه تفاوتی با نرخ ارز ثابت دارد؟ چه ویژگی‌های موجب می‌شود که این نوع نرخ ارز، «شناور» نامیده شود؟ نرخ ارز شناور بر اساس چه عواملی تعیین می‌شود؟ برای یافتن پاسخ این سوالات و بررسی این اصطلاح اقتصادی متداول با صرافی پارسه همراه باشید.
نرخ ارز شناور یعنی چه؟
«نرخ ارز شناو»ر، نرخ ارز نوسانی یا منعطف نوعی نرخ ارز است که توسط عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. در کشوری با نظام ارزی شناور، دولت نرخ ارز را تعیین نمی‌کند و همان‌طور که از نام این نرخ ارز مشخص است، نرخ ارز شناور می‌تواند به صورت آزاد تغییر کند.
تفاوت نظام های ارزی نرخ ارز شناور و نرخ ارز ثابت چیست؟
پس از شناخت نرخ ارز شناور کمی عمیق‌تر شده و با نظام‌های ارزی مبتنی بر نرخ‌های ارز شناور و ثابت آشنا می‌شویم. نظام ارزی در چارچوب نظریه متعارف اقتصادی به مکانیسم تعیین نرخ ارز به واسطه نیروهای بازار در سمت عرضه و تقاضای آن اطلاق می‌شود. در واقع نظام ارزی ارتباط تنگاتنگی با بازار رقابتی و عمیق ارز دارد. کشوری را می‌توان دارای نظام ارزی نامید که هم در طرف عرضه و هم در طرف تقاضا تنوع وجود دارد.
در کشوری که در اقتصادش، منشا ارزآوری متنوع است و طیف وسیعی از کالاها صادر می‌شود و در سمت تقاضا هم عامل‌های متعدد با کشش‌های منطقی تقاضای ارز می‌کنند. در چنین فضای اقتصادی جذابی و در بطن این تعامل میان نیروهای عرضه و تقاضا، قیمت ارز به صورت درون‌زا تعیین می‌شود. این نرخ‌ها ثبات دارند و پایدار هستند. اما در این میان نرخ های ارز ثابت و شناور چه تعریفی دارند و چگونه شکل می‌گیرند؟!
نظام‌های ارزی به طور کلی به 2 نوع تقسیم‌بندی می‌شوند:
- نظام ارزی شناور
- و نظام ارزی ثابت.
در مکانیسم نظام شناور ارز، نرخ ارز به وسیله نیروهای عرضه و تقاضا و بدون دخالت مقامات پولی و دولت کشور، مشخص می‌شود. در چنین نظامی، تغییرات نرخ ارز تابعی از تغییرات شرایط تقاضا و عرضه ارز است.
در مقابل این نظام، نظام ارزی ثابت قرار دارد. در نظام ارزی ثابت، نرخ ارز توسط دولت کشور تعیین می‌شود. در این نظام ارزی، دولت قیمت پول ملی را در مقابل ارزهای خارجی تعیین کرده و به این صورت، نرخ ارز را برای خرید و فروش مشخص می‌کند. هدف نظام ارزی ثابت این است که نوسانات ارز را در یک بازه زمانی کوتاه و محدود حفظ کند.
بیشتر بخوانید: « نرخ برابری ارز چیست؟ »
مزایای نظام ارز شناور چیست؟
در نظام‌های ارزی که نرخ ارز به صورت شناور تعیین می‌شود، شاهد امتیازها و مزایایی خواهیم بود که می‌توانند به اقتصاد هر کشور کمک کنند. در ادامه به برخی از مزایای نظام‌های ارزی شناور اشاره می‌شود.
1- از بین رفتن نقش دولت در بازار ارز
همان‌طور که پیش‌تر به این موضوع اشاره شد، در نظام ارز شناور، دولت نقشی در تعیین نرخ ارز ندارد و این نرخ کاملا آزادانه مشخص می‌شود. در چنین وضعیتی، دولت می‌تواند بدون این که دغدغه کسری تراز پرداخت‌ها را داشته باشد، به اهدافی که برای اقتصاد داخلی کشور ترسیم کرده است، دست یابد.
2- قرار گرفتن بار تغییرات اقتصادی روی دوش نرخ ارز
در نظام ارزی با نرخ ارز شناور، به جای این که بار تعدیل اقتصادی و تغییرات اقتصاد روی سطوح قیمت‌ها قرار بگیرد، بر عهده نرخ ارز است. در چنین نظامی، با کاهش رقابت‌پذیری، افزایش نرخ ارز رقم می‌خورد و قدرت اقتصادی کشور به صورت نسبی افزایش می‌یابد. در مقابل، اگر رقابت‌پذیری در اقتصاد کشور بالا برود، صادرات یک کشور نسبت به وارداتش افزایش پیدا می‌کند و پول ملی کشور به صورت اتوماتیک تقویت می‌شود.
بیشتر بخوانید: « روش های نقد کردن درآمد ارزی »
3- عدم وابستگی به وجود ذخایر ارزی زیاد
زمانی که نرخ ارز در بازار و بدون دخالت مقامات پولی و دولتی کشور تعیین می‌شود، نیازی نیست که در زمان افزایش قیمت، ارز در بازار عرضه شود؛ بنابراین نظام ارزی شناور به وجود ذخایر ارزی بسیار، وابستگی ندارد. در کشورهایی که کسری تجاری مداوم حکم‌فرماست، حفظ کردن نرخ ارز یک کار بسیار دشوار است؛ زیرا ذخایر محدود، دست بانک مرکزی را برای انجام این کار می‌بندد.
4- وارد نشدن شوک های تورمی خارجی به درون کشور
در نظام‌هایی که در آن‌ها نرخ ارز ثابت حکم‌فرماست، در صورت ایجاد شدن شوک تورمی در کشورهایی که طرف تجاری کشور مورد نظر هستند و گران شدن کالاهای این کشورهای طرف، رقابت‌پذیری آن‌ها کاهش می‌یابد. در این وضعیت، بانک مرکزی کشور مورد نظر با نظام نرخ ارز ثابت به خرید ارز اقدام کرده و پول به جامعه ترزیق می‌کند که موجب بالا رفتن تورم خواهد شد. به این صورت، شوک تورمی از خارج کشور به داخل کشور وارد می‌شود. در کشورهایی که دارای نظام ارز شناور هستند، این شوک‌های خارجی کاملا دفع می‌شوند.
5- استقلال سیاست پولی در نظام نرخ ارز شناور
در نظام‌هایی که نرخ ارز به صورت شناور در آن‌ها تعیین می‌شود، سیاست‌های پولی استقلال بیشتری دارند و امکان این وجود دارد که با سیاست پولی، هدف‌های داخلی را دنبال کنید.
در نظام‌های نرخ ارز ثابت، با اعمال شدن سیاست پولی انبساطی، تورم افزایش پیدا می‌کند و نرخ بهره پایین می‌آید. به دنبال این وضعیت، صادرات محدودتر می‌شود و واردات مورد ترغیب قرار می‌گیرد. در چنین موقعیتی، اگر انتقال سرمایه به راحتی قابل انجام باشد، سرمایه از کشور خارج می‌شود. بنابراین نرخ ارز تمایل به بالا رفتن پیدا می‌کند و دولت و بانک مرکزی اقدام به عرضه ارز خارجی و جمع‌آوری پول می‌کنند و با این کار سیاست پولی خود را که ابتدا اتخاذ کرده بودند، خنثی می‌کنند. در حالی که نظام ارزی شناور قابل کنترل است و سیاست‌های پولی موثرتر خواهند بود.
بیشتر بخوانید: « مقایسه حواله سوئیفت و حواله وسترن یونیون »
چه انتقاداتی به نظام ارزی شناور وارد می‌شود؟
پس از اطلاع از مزایایی که نظام ارزی نرخ شناور برای اقتصاد یک کشور دارد، بد نیست که به بعضی از انتقادهایی که به این نظام ارزی وارد است، اشاره شود. منتقدان به نظام ارزی شناور معتقدند که این نظام ارزی نمی‌تواند به موقع و در زمان مناسب به مقتضیات صادراتی واکنش نشان دهد و در موقع مناسب به عوامل اقتصادی پالس ارسال کند. منتقدان اعتقاد دارند که در شرایطی که تعیین نرخ ارز بر عهده ساز و کار بازار قرار بگیرد، ممکن است نرخ ارز نوسانی شود و ثبات خود را از دست بدهد. منتقدان به این دلیل، برقراری نظام ارزی شناور را درست نمی‌دانند.
نتیجه‌گیری
نرخ ارز شناور نرخی است که استقلال در تعیین آن وجود دارد و دولت‌ها امکان دخالت در تعیین آن ندارند. این نرخ را ساز و کار موجود در بازار ارز به صورت آزادانه مشخص می‌کند. نرخ ارز شناور در برابر نرخ ارز آزاد قرار می‌گیرد که استقلال لازم را ندارد و دولت در تعیین آن دخیل است. نظام ارز شناور مزایای بسیاری دارد و البته انتقادهایی هم نسبت به این نظام ارزی وجود دارد. با بررسی نظام‌های ارزی مختلف و تحلیل شرایط هر کشور، می‌توان بهترین نظام ارزی را در جهت رشد اقتصادی کشور انتخاب کرد.
چه نظام ارزی شناور و چه نظام نرخ ارز ثابت را بپسندید، می‌توانید برای انجام خدمات ارزی خود از صرافی پارسه کمک بگیرید. صرافی پارسه خدماتی مانند انجام حواله‌جات ارزی، انجام حواله‌های ارزی شخصی و شرکتی یورو از داخل و خارج اتحادیه اروپا، تحویل نقدی دلار کانادا با دستگاه کارتخوان و خدمات دیگر را ارائه می‌دهد. هم‌چنین برای مبادله ارزهای دیجیتال هم می‌توانید این صرافی را انتخاب کنید.
Ethereum 
XRP 
Cardano 
Polkadot